"De bedreigde Zwaan" van Jan van Asselijn (1652)
Wat zie je: Een zwaan met de poten heel ver uit elkaar, vleugels omhoog en uit elkaar. Hij heeft zijn bek open en heeft een kromme nek. Hij staat op land omringt door water. Er is een donkere lucht te zien. De zwaan staat voor het nest. Linksonder op het schilderij is een hond te zien.
Betekenis: Het schilderij is een metafoor (het heeft een allegorische betekenis). Eén van de eieren in het nest stelt Holland voor en Johan de Witt verdedigd de eieren. De hond is de vijand van de staat, mogelijk Willem III.
Hoe is het gemaakt: Olieverf op doek.
Tijdskenmerken/stijl: Kenmerkend voor de klassieke stijl, is dat het schilderij realistisch geschilderd is. Ook de betekenis van het schilderij zegt iets over de tijd waarin het gemaakt is. Jan van Asselijn behoorde tot de Hollandse school. Het is geschilderd in de barok-periode. Dit is te zien in het schilderij door het realisme, de dramatische effecten, de licht/donker contrasten, dynamiek/veel beweging, en veel gebruik van diepte.
Mening: Wij vinden het een mooi schilderij omdat de zwaan naar voren komt, doordat de achtergrond zo donker geschilderd is en de zwaan heel licht. Ook vinden we het een somber schilderij door de donkere kleuren in het schilderij en de dreigende houding van de zwaan.
Beeldaspecten:
Licht: Het contrast tussen licht en donker is op het schilderij erg groot. De zwaan is een groot, helder wit vlak dat veel aandacht naar zich toe trekt. De rest van het schilderij is nogal donker. Aan de schaduwen aan de onderkant van de zwaan te zien komt de voornaamste lichtbron van boven, vanuit de lucht, al is deze ook vrij donker. De zon is niet zichtbaar en er is ook geen andere zichtbare lichtbron, maar aan de lucht te zien is het tijdens de schemering of op een bewolkte dag, waardoor er toch wat licht is en de schaduwen op de zwaan subtiel maar toch aanwezig zijn. Er lijken geen andere voorwerpen te zijn die een schaduw op de zwaan werpen, het is enkel zijn eigen schaduw waardoor hij aan de bovenkant sterker belicht is dan aan de onderkant. Op het water lijkt ook sprake te zijn van lichtval. De rest van het schilderij is te donker geschilderd om duidelijke schaduwen te kunnen onderscheiden, al lijken de poten van de zwaan een vage schaduw op het water te werpen.
Ruimte: De afmetingen van het schilderij zelf zijn 144 x 171 cm. Door de lichtval en de helderheid van de zwaan lijkt deze naar voren te komen op het schilderij, en wordt daardoor de suggestie gewekt dat de zwaan erg groot is. Dit idee wordt versterkt door het feit dat er weinig objecten of andere dieren met een vast formaat in het schilderij te zien zijn. Er is verder enkel gras, water, planten en lucht te zien, waardoor het moeilijk vergelijken en inschatten is. Het standpunt is laag bij de grond, wat opnieuw de suggestie wekt dat de zwaan erg groot is. De zwaan staat op de voorgrond en overlapt alles achter hem, wat opnieuw ervoor zorgt dat de zwaan naar voren lijkt te komen en extra benadrukt wordt. De zwaan wordt alleen bij de punt van zijn vleugel afgesneden, maar ik weet niet of dit een verdere functie heeft. Hier is verder in het schilderij geen sprake van. Door de positie van de zwaan lijkt er beweging in het schilderij te zitten, en de statische achtergrond wordt doorbroken door de enkele veertjes die tegen de lucht en het water te zien zijn.
Vorm: De vormen die te zien zijn in het schilderij, zowel die van de zwaan als die van de natuur op de achtergrond, zijn organisch. Het is geschilderd zoals het in de natuur is en er is geen sprake van geometrische vormen.
Kleur: Door het sterke contrast in kleur tussen de zwaan en de achtergrond, wordt de beleving van het schilderij versterkt doordat het oog meteen naar de zwaan, het belangrijkste onderdeel van het schilderij, wordt toegetrokken. Er nauwelijks gebruik gemaakt van zuivere kleuren in het schilderij. De meest voorkomende kleuren zijn wit (eigenlijk geen kleur) en tertiaire kleuren. Dit is logisch aangezien het schilderij de natuur weergeeft en in de natuur weinig primaire kleuren voorkomen. De zwaan is het helderst, hij is wit en op plaatsen waar schaduwen voorkomen, heeft de schilder dit wit hoogst waarschijnlijk gemengd met zwart. De achtergrond bestaat voornamelijk uit donkere groen en bruin tinten, en deze zijn waarschijnlijk gemengd met wit en zwart als ze donker of lichter moesten zijn. De lucht is blauw en op bepaalde plaatsen gemengd met zwart, waarschijnlijk omdat het de bedoeling was dat deze dreigend zou overkomen.
Compositie: De zwaan is op de voorgrond gezet omdat hij het belangrijkste onderdeel van het schilderij is en zo duidelijk naar voren komt. Hij staat centraal. Verder zijn de veertjes precies op de juiste plek tegen de achtergrond geplaatst om beweging en constrast te scheppen. Verder is het mij onduidelijk of de natuur op de achtergrond op een strategische manier geplaatst is om zo een boodschap over te brengen.
Textuur: De meeste textuur is in dit schilderij te zien in de vleugel van de zwaan, waar alle veren duidelijk te zien zijn, en de veren van de zwaan tegen de donkere, dreigende lucht en de natuurlijk. In dit laatste zit de meeste uidrukkingskracht, omdat het zo'n groot constrast biedt en lichtelijk onheilspellend overkomt.
Vragen
Associatieve stadium: Welke kleuren zie je? - Wit, blauw, bruin, groen, grijs, oranje en zwart.
Mimetische stadium: Is het realistisch geschilderd? - Ja
Expressieve stadium: Welke emoties wil de schilder overbrengen? - Boosheid, angst.
Formele stadium: Welk beeldaspect is in dit werk het belangrijkste? - compositie
Klassiek
3D
"Lopende Stier" van Hans Reisinger (waarschijnlijk gegoten door Markus Labenwolf) (ca. 1580)
Betekenis: In deze tijd waren beelden van stieren geliefd als verzamelobject, vooral in Noord Europa. Het beeld heeft dus waarschijnlijk geen betekenis, maar is op aanvraag gemaakt.
Hoe is het gemaakt: De stier is in brons gegoten. De poten zijn apart gegoten en later aan het lijf vastgemaakt.
Tijdkenmerken: Het is een beeldhouwwerk uit de klassieke tijd, dit is te zien aan het realisme. In de tijd waarin het beeldhouwwerk gemaakt is, waren beelden van stieren een populair verzamelobject.
Mening: Wij waarderen het realisme, wij vinden het alleen jammer dat de poten apart gegoten zijn want daardoor zijn de aanhechtingspunten te zien. Het beeld straalt volgens ons geen warmte uit, we zouden het niet graag in ons huis willen hebben staan, omdat het zo donker is.
Beeldaspecten
Licht: Het beeld is erg donker, waardoor er weinig schaduwen op te zien zijn als het niet goed belicht wordt. Dit hangt natuurlijk af van de ruimte waarin het tentoongesteld wordt. Wel is het schilderij van glad materiaal waardoor het met veel lichtval tot zijn recht komt. Het realisme en de details van het beeld komen waarschijnlijk het best tot zijn recht in en goed verlichte ruimte. In de ruimte waar de stier op de foto tentoongesteld staat lijkt het licht van (rechts)boven te komen. Dit is te zien omdat de eigen schaduw van de stier onder zijn buik te zien is.
Ruimte: Het is een 3D beeld dat past in de catagorie 'ruimte innemend'. Het is een zwaar ogend beeld, doordat het uit veel massa bestaat maar ook door wat het beeld voorsteld. Het lijkt uit één stuk te zijn, al zijn de poten apart van het lijf gegoten, maar dit is op het eerste gezicht niet duidelijk te zien. Door de donkere kleur lijkt het beeld ook meer ruimte in te nemen, maar dit is uiteraard optisch bedrog. De lichtval van het beeld hangt af van de ruimte waarin het opgesteld staat. Wel zijn er veel details te zien die bij goede lichtval beter tot hun richt komen, en waardoor het beeld ruimtelijker en realistischer oogt. Het standpunt is wederom afhankelijk van waar men staat ten opzichte van het beeld. Wel kan dit een verschil maken. Als men vanaf een laag punt tegen het beeld aankijkt, zal het imposanter overkomen. Waarschijnlijk staat het om deze reden op een voetstuk, waardoor het altijd wat hoger staat. Er is weinig sprake van overlapping omdat het een dier voorsteld en in een verder lege ruimte opgesteld staat. Als men om het beeld heenloopt, kan er echter bij de poten sprake zijn van overlapping. Dit maakt het beeld realistischer en zorgt dat er meer beweging inzit, en aangezien het beeld 'lopende stier' heet, is dit waarschijnlijk een gewenst effect. Het beeld is van glad materiaal maar er zit toch redelijk veel textuur in de plekken waar zich veel details bevinden, waarschijnlijk om de anatomie van de stier te benadrukken en deze realistisch over te laten komen.
Vorm: Het enige onderdeel van dit beeld dat geometrische vormen bevat is het voetstuk waarop de stier staat. De stier zelf bestaat volledig uit organische vormen, omdat het waarschijnlijk gemaakt is met het doel een realistisch beeld te maken, dat lijkt op hoe het er in de natuur werkelijk uitziet.
Kleur: De kleur van de stier is erg donker, het lijkt afhankelijk van de lichtval erg donkergrijs of zwart. Dit draagt bij aan de beleving van het beeld doordat de stier hierdoor nog massiever en imposanter lijkt. Misschien wilde de maker dit ook zo laten overkomen, want stieren zijn natuurlijk dieren waar deze eigenschappen bij passen. Er komen geen zuivere kleuren voor in dit beeld. Eigenlijk kan men zeggen dat er helemaal nauwelijks kleur in het beeld voorkomt, omdat zwart officieel geen kleur is en geen deel uitmaakt van de kleurencirkel.
Compositie: De stier staat midden op het rechthoekige voetstuk. Hierdoor maakt hij een nog stevigere en imposantere indruk. Zijn kop is gedraaid en zijn ene poot tilt hij op, waardoor er beweging in het beeld zit, en het de suggestie wekt dat de stier daadwerkelijk loopt.
Textuur: De stier is volledig van glad, zwart materiaal. Desondanks is er weldegelijk sprake van textuur. De spieren en andere delen van de anatomie zijn redelijk gedetailleerd uitgewerkt. Vooral in combinatie met de juiste lichtval is hierdoor veel textuur zichtbaar. Hierdoor wordt de lichaamsbouw van de stier benadrukt, waardoor hij sterk overkomt.
Vragen:
Associatieve stadium: Welk dier zie je? - Stier
Mimetische stadium: Is het beeld realistisch? -Ja
Expressieve stadium: Wat straalt de lichaamstaal van de stier uit? - Kracht
formele stadium: Waarvoor is het gebruikt? - als verzamel object
Beeldaspecten
Licht: Het beeld is erg donker, waardoor er weinig schaduwen op te zien zijn als het niet goed belicht wordt. Dit hangt natuurlijk af van de ruimte waarin het tentoongesteld wordt. Wel is het schilderij van glad materiaal waardoor het met veel lichtval tot zijn recht komt. Het realisme en de details van het beeld komen waarschijnlijk het best tot zijn recht in en goed verlichte ruimte. In de ruimte waar de stier op de foto tentoongesteld staat lijkt het licht van (rechts)boven te komen. Dit is te zien omdat de eigen schaduw van de stier onder zijn buik te zien is.
Ruimte: Het is een 3D beeld dat past in de catagorie 'ruimte innemend'. Het is een zwaar ogend beeld, doordat het uit veel massa bestaat maar ook door wat het beeld voorsteld. Het lijkt uit één stuk te zijn, al zijn de poten apart van het lijf gegoten, maar dit is op het eerste gezicht niet duidelijk te zien. Door de donkere kleur lijkt het beeld ook meer ruimte in te nemen, maar dit is uiteraard optisch bedrog. De lichtval van het beeld hangt af van de ruimte waarin het opgesteld staat. Wel zijn er veel details te zien die bij goede lichtval beter tot hun richt komen, en waardoor het beeld ruimtelijker en realistischer oogt. Het standpunt is wederom afhankelijk van waar men staat ten opzichte van het beeld. Wel kan dit een verschil maken. Als men vanaf een laag punt tegen het beeld aankijkt, zal het imposanter overkomen. Waarschijnlijk staat het om deze reden op een voetstuk, waardoor het altijd wat hoger staat. Er is weinig sprake van overlapping omdat het een dier voorsteld en in een verder lege ruimte opgesteld staat. Als men om het beeld heenloopt, kan er echter bij de poten sprake zijn van overlapping. Dit maakt het beeld realistischer en zorgt dat er meer beweging inzit, en aangezien het beeld 'lopende stier' heet, is dit waarschijnlijk een gewenst effect. Het beeld is van glad materiaal maar er zit toch redelijk veel textuur in de plekken waar zich veel details bevinden, waarschijnlijk om de anatomie van de stier te benadrukken en deze realistisch over te laten komen.
Vorm: Het enige onderdeel van dit beeld dat geometrische vormen bevat is het voetstuk waarop de stier staat. De stier zelf bestaat volledig uit organische vormen, omdat het waarschijnlijk gemaakt is met het doel een realistisch beeld te maken, dat lijkt op hoe het er in de natuur werkelijk uitziet.
Kleur: De kleur van de stier is erg donker, het lijkt afhankelijk van de lichtval erg donkergrijs of zwart. Dit draagt bij aan de beleving van het beeld doordat de stier hierdoor nog massiever en imposanter lijkt. Misschien wilde de maker dit ook zo laten overkomen, want stieren zijn natuurlijk dieren waar deze eigenschappen bij passen. Er komen geen zuivere kleuren voor in dit beeld. Eigenlijk kan men zeggen dat er helemaal nauwelijks kleur in het beeld voorkomt, omdat zwart officieel geen kleur is en geen deel uitmaakt van de kleurencirkel.
Compositie: De stier staat midden op het rechthoekige voetstuk. Hierdoor maakt hij een nog stevigere en imposantere indruk. Zijn kop is gedraaid en zijn ene poot tilt hij op, waardoor er beweging in het beeld zit, en het de suggestie wekt dat de stier daadwerkelijk loopt.
Textuur: De stier is volledig van glad, zwart materiaal. Desondanks is er weldegelijk sprake van textuur. De spieren en andere delen van de anatomie zijn redelijk gedetailleerd uitgewerkt. Vooral in combinatie met de juiste lichtval is hierdoor veel textuur zichtbaar. Hierdoor wordt de lichaamsbouw van de stier benadrukt, waardoor hij sterk overkomt.
Vragen:
Associatieve stadium: Welk dier zie je? - Stier
Mimetische stadium: Is het beeld realistisch? -Ja
Expressieve stadium: Wat straalt de lichaamstaal van de stier uit? - Kracht
formele stadium: Waarvoor is het gebruikt? - als verzamel object
